Αισθητηριακή Ολοκλήρωση

"Για κάποια παιδιά μια διαταραχή της αισθητηριακής ολοκλήρωσης, κάθε χάδι μπορεί να μοιάζει με χαστούκι, κάθε αγκαλιά να είναι ένα σκληρό βασανιστήριο και η ζωή σαν το τραινάκι του λούνα πάρκ γεμάτη από δυσάρεστες εμπειρίες."

ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑΚΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ (sensory integration) ερμηνεύεται ως η δεξιότητα του ατόμου να λαμβάνει αισθητηριακές πληροφορίες προερχρόμενες από το περιβάλλον και το σώμα του να τις αποκωδικοποιεί εντός του κεντρικού νευρικού συστήματος και τέλος, να τις χρησιμοποιεί για την οργάνωση της συμπεριφοράς του.

Οι δεξιότητες αυτές συνδέονται στενά με 3 βασικές μας αισθήσεις:

-> απτική όπου μέσω αυτής δεχόμαστε τα ερεθίσματα του πόνου, της θερμότητας, της δόνησης, της πίεσης κτλ.

-> αιθουσαία όπου μας δίνει πληροφορίες για τον προσανατολισμό μας, τη κίνηση, τη στάση κτλ

-> ιδιοδεκτική όπου παίρνουμε πληροφορίες για τη θέση των μελών του σώματος στο χώρο.

Σε κάποια παιδιά μπορεί να συναντήσουμε διαταραχή αυτών των αισθήσεων και ως εκ τούτου της αισθητηριακής ολοκλήρωσης. Σε ποιά παιαδιά είναι πιο σύνηθες;

- εγκεφαλική παράλυση

- πρόωρα

- αυτισμό

- μαθησιακές δυσκολίες

- νοητική υστέρηση

- σύνδρομο Down

- ψυχιατρικά περιστατικά

Όταν λοιπόν μιλάμε για διαταραχή, εννοούμε ότι ένα παιδί μπορεί να έχει είτε υπερευαισθησία, είτε μειωμένη αίσθηση απέναντι σε κάποιο ερέθισμα.

Σε περιπτώσεις της μειωμένης αίσθησης το παιδί δεν έχει την αναμενώμενη αντίδραση σε κάποιο ερέθισμα που προέρχεται από το περιβάλλον ή αλλιώς δεν αντιλαμβάνεται όπως αναμένεται την αίσθηση του πόνου, της κίνησης κτλ. Αυτό έχει ως συνέπεια, να οδηγεί καμιά φορά το παιδί σε ακραίες καταστάσεις στην προσπάθεια του να λάβει αυτά τα ερεθίσματα που αναζητά. Θα έχετε παρατηρήσει παιδιά με αυτισμό να στροβιλίζονται για πολύ ώρα χωρίς να ζαλίζονται, να πηδάνε συνεχόμενα, να φωνάζουν δυνατά ή να προσπαθούν να δαγκώσουν το χέρι τους χωρίς να νιώθουν πόνο. Σε αυτές τις περιπτώσεις προσπαθούμε να δώσουμε τα ερεθίσματα που αναζητά το παιδί μέσα σε ένα προστατεύμενο περιβάλλον.

Στην περίπτωση ενός περηπατητικού παιδιού με ημιπλιγία λόγο της υπαισθησίας στην πάσχουσα πλευρά, μια διαδρομή από ερεθίσματα θα ήταν μια πολύ καλή αισθητηριακή άσκηση τόσο για τα άνω όσο και για τα κάτω άκρα.

Στην περίπτωση ενός μη περηπατητικού παιδιού με τετραπληγία μπορούμε να δώσουμε πάλι ερεθίσματα αλλά πιο παθητικά έχοντας στη διάθεση μας πολλά διαφορετικά υλικά (λεία, τραχεία κτλ) και δίνουμε τις πληροφορίες εμείς παθητικά.

Από την άλλη πλευρά έχουμε επίσης, συναντήσει παιδιά τα οποία αντιδρούν στο πιο μικρό άγγιγμα ή δεν δέχονται να φάνε τροφές με συγκεκριμένη υφή. Αυτά τα παιδιά είναι υπερευαίσθητα και αντιδρούν νευρικά και υπερβολικά στις πληροφορίες που λαμβάνουν. Οι αντιδράσεις σε αυτά τα ερεθίσματα μπορεί να είναι τρεις:

- σωματική βία

- λεκτική βία

- συναισθηματική βία (συνήθως σε παιδιά με κινητικές δυσκολίες που δεν μπορούν να αντιδράσουν αλλιώς)

Ο βαθμός αντίδρασης του κάθε παιδιού μπορεί επίσης να διαφέρει. Έτσι το παιδί μπορεί να είναι:

-> λιγοστά ενοχλημένος σε λιγοστά στοιχεία της καθημερινότητας του (π.χ. κατά τη διάρκεια που του κόβουμε τα νύχια, τα μαλλιά, σκούπισμα της μύτης κτλ)

-> μέτρια ενοχλημένος που έχει να κάνει με μερικά στοιχεία της καθημερινότητάς του

-> σοβαρά ενοχλημένος σε όλα τα στοιχεία της καθημερινότητάς του (π.χ. δεν του αρέσει να τον ακουμπάνε, να τον φιλάνε κτλ).

Η καλύτερη αντιμετώπιση σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η λεγόμενη αισθητηριακή δίαιτα (sensory diet). Αυτή η δίαιτα βασίζεται στην υπόθεση ότι κάθε άτομο έχει διαφορετικού τύπου και ποσότητας ανάγκες ερεθισμάτων για την καλύτερη λειτουργία, προσαρμογή του στο περιβάλλον αλλά και την ικανότητα του να μάθει. Η διαίτα αυτή προσφέρει τον κατάλληλο συνδιασμό αισθήσεων (ερεθισμάτων) και στις κατάλληλες ποσότητες για κάθε παιδί.

Σε μια περίπτωση αυτισμού που το κάθε άγγιγμα μοιάζει απειλητικό, του δίνουμε πολλά διαφορετικά απτικά ερεθίσματα (ερεθίσματα αφής) τρίβοντας τα χέρια του με διάφορα υλικά.

Οι στόχοι σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις είναι:

- να δώσουμε αισθητηριακές πληροφορίες που βοηθούν το κεντρικό νευρικό σύστημα

- να βοηθήσουμε στο συντονισμό και έλεγχο της αισθητηριακής πληροφορίας

- να βοηθήσουμε να αναπτύξει το παιδί μια οργανωμένη αντίδραση στο κάθε ερέθισμα

Υπεύθυνη άρθρου: Ειρήνη Μανιαδάκη - Φυσιοθεραπεύτρια

Φωτογραφίες: ΕΕΕΕΚ Κισάμου