Οι γιορτές της Κρήτης

Σήμερα αποφασίσαμε να κάνουμε ζωγραφιές σχετικές με τον ερχομό των Χριστουγέννων και μιλήσαμε για τα έθιμα αυτών των γιορτινών ημερών που λαμβάνουν χώρα στις πόλεις μας, το Καστέλι και τα Χανιά!!!

Τα Χριστούγεννα είναι μια περίοδος ιδιαίτερα γιορτινή για το Καστέλι, τα Χανιά και την Κρήτη. Τα καταστήματα και όλοι οι δρόμοι της πόλης με εντυπωσιακούς στολισμούς και πολλά φώτα  βάζουν τα γιορτινά τους από νωρίς για να υποδεχθούν τα Χριστούγεννα κι έτσι η παράδοση ζωντανεύει!!

Θυμηθήκαμε τον στολισμό του Χριστουγεννιάτικου δέντρου, το οποίο έχει ξεχωριστή θέση σε κάθε σπίτι. Αυτό το έθιμο δεν υπήρχε στο παρελθόν στην Κρήτη, αλλά μας ήρθε από τη δύση.

Στα σπίτια οι νοικοκυρές φτιάχνουν τα παραδοσιακά γλυκά όπως τα μελομακάρονα και τους κουραμπιέδες. Στο παρελθόν, τα μελομακάρονα ήταν αποκλειστικά για τα Χριστούγεννα και οι κουραμπιέδες αποκλειστικά για την Πρωτοχρονιά. Επίσης σε πολλά σπίτια συναντά κανείς τα αυγοκαλάμαρα.

Ένα άλλο έθιμο είναι το χριστουγεννιάτικο ψωμί ή Χριστόψωμο που το φτιάχνουν οι γυναίκες με ιδιαίτερη φροντίδα και υπομονή. Όταν πλάσουν το ζυμάρι, παίρνουν τη μισή ζύμη και φτιάχνουν μια κουλούρα, ενώ με την υπόλοιπη φτιάχνουν ένα σταυρό με λωρίδες και τον τοποθετούν πάνω στο ψωμί που συμβολίζει το μαρτύριο που έρχεται. Στο κέντρο βάζουν ένα άσπαστο καρύδι και στην υπόλοιπη επιφάνεια σχεδιάζουν σχήματα με το μαχαίρι ή με το πιρούνι, όπως λουλούδια, φύλλα, καρπούς κ.α. Για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, το Χριστόψωμο είναι ευλογημένο ψωμί.

Συμφωνήσαμε όλοι ότι το αγαπημένο μας έθιμο είναι τα κάλαντα. Τα κάλαντα  είναι τραγούδια που μας αφηγούνται τα γεγονότα των εορτών, καταλήγουν με ευχές για τον νοικοκύρη του σπιτιού και λέγονται την παραμονή της κάθε γιορτής συνήθως από παιδιά που γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι και τα τραγουδούν κρατώντας το παραδοσιακό τρίγωνο, την Κρητική λύρα, ή άλλα μουσικά όργανα και χτυπούν τις πόρτες από νωρίς το πρωί μέχρι και αργά το βράδυ. Πριν από χρόνια έπαιρναν από τη νοικοκυρά του σπιτιού ένα κουραμπιέ ή ένα μελομακάρονο, ενώ σήμερα βγαίνουν στους δρόμους να τα πουν για να πάρουν το χαρτζιλίκι τους. Υπάρχουν παραδοσιακά κρητικά κάλαντα Χριστουγέννων και παραδοσιακά κάλαντα για την Πρωτοχρονιά και τα Φώτα.

Θυμηθήκαμε ότι εδώ στο τόπο μας στη σπηλιά του Αϊ Γιάννη στην Μαραθοκεφάλα Κισάμου την παραμονή των Χριστουγέννων τελείται Αρχιερατική θεία λειτουργία. Εκεί γίνεται αναπαράσταση της φάτνης όπου γεννήθηκε ο Χριστός με πρόβατα, βοσκούς, φωτιές σήμαντρα και το αστέρι να λάμπει στη κορυφή της σπηλιάς.

Στην παλιά Κρήτη πρόσεχαν ιδιαίτερα τα ζώα τους, τα οποία είχαν μερίδα και στο Χριστόψωμο. Για την ακρίβεια έτριβαν ένα χριστόψωμο, το ανακάτευαν με τα πίτουρα και το έδιναν στα ζώα να το φάνε, για να βλογηθούν κι αυτά. Έπαιρναν κι ένα πρόβατο στο σπίτι τους γιατί θεωρούσαν πως είναι ευλογημένα μιας και ήταν τα ζώα που ζέσταιναν με την ανάσα τους τη φάτνη.

Ξεχάσαμε να σας μιλήσουμε για το φαγητό!! Στις κουζίνες των σπιτιών είναι χριστουγεννιάτικη εικόνα τα σύγκλινα, το χοιρινό, τα εντόσθια στο τηγάνι, το ζυμωτό ψωμί, το βραστό, το Κρητικό πιλάφι, η γαλοπούλα, τα  λουκάνικα, τα απάκια, η πηχτή, το σύγκλινο, οι ομαθιές.

Τέλος, διαλέξαμε να κλείσουμε με μία ιδιαίτερα χριστουγεννιάτική εικόνα!! Το "ακοίμητο" τζάκι με τα μεγάλα κούτσουρα εξακολουθεί και σήμερα να δίνει τον τόνο μιας γιορτής οικογενειακής που όλοι αναζητούν την ευτυχία της γέννησης του νέου χρόνου που έρχεται. Οι παππούδες και οι γιαγιάδες μάς έλεγαν πώς μέσα από την αθρακιά - την στάχτη- μπορούσαν να μαντέψουν τα μελλούμενα... Λέτε να ναι αλήθεια;

Υπεύθυνη άρθρου: Τερζάκη Στέλλα μαζί με το τμήμα Β της ομάδας "Τα Αγρίμια του ΕΕΕΕΚ Κισάμου".

Φωτογραφίες: ΕΕΕΕΚ Κισάμου